Τι σημαίνει οξείδωση του οργανισμού;
Αν και χημικά, μπορούν να δοθούν διάφοροι ορισμοί για την οξείδωση, που συνήθως αφορά δράση ή ένωση του οξυγόνου, ας μείνουμε στον πιο απλό και κατανοητό: υπερβολική οξείδωση για τον οργανισμό μας σημαίνει φθορά.
Όλα όσα παρατηρούμε καθώς περνάει η ηλικία, ρυτίδες, κηλίδες της επιδερμίδας μα και άλλα που συμβαίνουν εσωτερικά και δεν είναι ορατά, προέρχονται από την υπερβολική οξείδωση του οργανισμού που φθείρεται σαν μέταλλο που σκουριάζει.
Οι ουσίες ή οι λόγοι που προκαλούν αυτή τη διαδικασία στον άνθρωπο είναι η αναπόφευκτη ακτινοβολία, το κάπνισμα, τα πρόσθετα των τροφίμων, οι διάφορες τοξίνες, που ευνοούν την ανάπτυξη ελευθέρων ριζών. Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια που έχουν χάσει ένα ηλεκτρόνιο.
Κατά τη διαδικασία της οξυγόνωσης στη διάρκεια της καύσης των τροφών, τα μόρια του οξυγόνου χάνουν συνεχώς ηλεκτρόνια δημιουργώντας όλο και περισσότερες ελεύθερες ρίζες οι οποίες προσβάλλουν το γενετικό μας υλικό, το κύτταρο δεν μπορεί να αντισταθεί και τελικά καταστρέφεται.
Οι αντιοξειδωτικοί μηχανισμοί που διαθέτουμε.
Ευτυχώς, δεν είμαστε ανυπεράσπιστοι στην απειλή των ελεύθερων ριζών και των διάφορων οξειδωτικών σωμάτων. Αν αυτά τα παρομοιάσουμε με μια φωτιά στο τζάκι του οργανισμού μας, τα αντιοξειδωτικά είναι η σχάρα που περιορίζει αυτή τη φωτιά κι αν ο αριθμός των ελεύθερων ριζών πολλαπλασιαστεί και προκαλέσει οξειδωτικό στρες, τότε τα αντιοξειδωτικά θα παίξουν το ρόλο του πυροσβεστήρα, που σβήνει αποτελεσματικά τη φωτιά στο ξεκίνημά της.
Στον αγώνα αυτό είναι στρατευμένα: “τα ενδογενή αντιοξειδωτικά, πως τα αμινοξέα, τα ένζυμα, οι ορμόνες κ.α.,“ η μεγάλη κατηγορία των εξωγενών αντιοξειδωτικών που είναι αμινοξέα και παράγωγα, υδατάνθρακες, φάρμακα, κάποιες βιταμίνες κ.α. και *η κατηγορία των τροφίμων, βοτάνων, ποτών και ροφημάτων στην οποία ανήκουν και τα αφεψήματα.
Τα καλύτερα αντιοξειδωτικά
Τα βασικά αντιοξειδωτικά των αφεψημάτων και προπάντων του τσαγιού, είναι τα φλαβονοειδή. Ιδιαίτερα σημαντικά θεωρούνται τα ΡΡ, τα πολυμερή φλαβονοειδή που είναι πλούσια σε κατεχίνες. Oυσίες που κι αυτές χωρίζονται σε μικρότερες υποκατηγορίες στη χημεία.
Εκείνο που έχει σημασία είναι, ότι τα πολυμερή φλαβονοειδή μπορούν να λάβουν μέρος σε πολλά συστήματα του οργανισμού με αποτέλεσμα ένα πλήθος ωφελειών για την υγεία μας. Τέτοια είναι η αναχαίτιση των καρκινικών κυττάρων του μαστού ή του προστάτη και η υποστήριξη σε περίπτωση καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Οι περισσότερες έρευνες έγιναν στο πράσινο τσάι που είναι πλουσιότερο σε πολυμερή φλαβονοειδή. Προέρχεται από το φυτό Camelia sinensis και διαφέρει από το τσάι του βουνού, με το οποίο συγχέεται συχνά. Ωστόσο, και τα αφεψήματα άλλων βοτάνων έδωσαν δείγματα της πολύτιμης βοήθειας τους στην προστασία της υγεία μας.
Οι θησαυροί της φύσης
Όλα τα βότανα είναι πολύτιμα και έχουν να μας προσφέρουν πολλά… Μερικά όμως μας προσφέρουν ακόμα περισσότερα όπως το πράσινο τσάι, το δίκταμο, το φασκόμηλο, το φλαμούρι, η μέντα, το τσάι του βουνού, το χαμομήλι, το τσάι Earl Grey που είναι τσάι στο οποίο έχουν προστεθεί αιθέρια έλαια περγαμόντου και το μαύρο τσάι.
Οι πολύτιμες ουσίες που διαθέτουν είναι οι πολυφαινόλες. Από αυτές κάποιες αναπτύσσουν μεγαλύτερη αντιοξειδωτική δράση.
Η έρευνα χρησιμοποιεί τον δείκτη IC50 σαν κοινό παρονομαστή που ορίζει με μια ενδεικτική τιμή τη συγκέντρωση πολυφαινολών που απαιτείται για να αναστείλει ένα αντιοξειδωτικό στο 50% του όγκου του. Αυτή είναι μια παράμετρος που δείχνει πόσο ισχυρό είναι το αφέψημά μας.
Για παράδειγμα, το πράσινο τσάι έχει ΙC50 -0,345 κι έτσι είναι πιο δυνατό από το χαμομήλι που έχει 0,300.
Ο πίνακας βαθμολογίας
Κατά σειρά του δείκτη IC50, τα αφεψήματά μας από το πιο δυνατό στο ασθενέστερο κατατάσσονται: Πράσινο τσάι, Δίκταμο, Φασκόμηλο συσκευασμένο, Φασκόμηλο χύμα, Φλαμούρι, Μέντα, Τσάι του βουνού, Χαμομήλι, Earl Grey, Μαυρο τσάι.
Για να κατανοήσουμε τι σημαίνει αυτό, επισημαίνουμε ότι όσο πιο μικρός σε αριθμό είναι ο δείκτης IC50, τόσο μεγαλύτερη είναι η αντιοξειδωτική δράση του αφεψήματος.
IC50 = 1:αντιοξειδωτική δράση
Τα θετικά συστατικά των αφεψημάτων, ορίζονται με CPP που σημαίνει γενικά τη συγκέντρωση των πολυφαινολών. Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε δέκα χαρακτηριστικά παραδείγματα αφεψημάτων βοτάνων σε σειρά που τα κατατάσσει από το πλουσιότερο στο φτωχότερο σε πολυφαινόλες και δίπλα την κατάταξή τους με τον δείκτη IC50.
ΑΦΕΨΗΜΑΤΑ (σε mg/200 ml αφεψήματος = 1 κούπα)
Α/ΑΣυγκέντρωση πολυφαινολών Cpp Αντιοξειδωτική IC50 ικανότητα
1.Πράσινο τσάι 59,60………..Πράσινο τσάι -0,345
2.Earl Grey 137,61…………..Δίκταμο 0,144
3.Φασκόμηλο συσκευασμένο 90,7..Φασκόμηλο 0,180 απλό
4.Μαύρο τσάι 83,55……….Φασκόμηλο 0,184 συσκευασμένο
5.Μέντα 78.45………………Φλαμούρι 0,187
6.Δίκταμο 50,55…………….Μέντα 0,213
7.Τσάι του βουνού 34,15……Τσάι του βουνού 0,284
8.Φλαμούρι 16,50……………Χαμομήλι 0,300
9.Χαμομήλι 14,20……………Earl Grey 0,323
10 Φασκόμηλο απλό 11,15…..Μαύρο τσάι 0,343
Η σημασία της κατάταξης
Εκείνο που αξίζει να προσέξουμε σ’ αυτό το συγκριτικό πίνακα, είναι ότι κάποια αφεψήματα με μεγάλη περιεκτικότητα πολυφαινολών, δεν έχουν την αντίστοιχη αντιοξειδωτική ικανότητα. Αντιστοιχία βρίσκουμε μόνο στο πράσινο τσάι που έρχεται πρώτο και στις δύο κατηγορίες
και στο τσάι του βουνού. Για παράδειγμα, το μαύρο τσάι και το Earl Grey είναι τσάγια πλούσια σε πολυφαινόλες, οι οποίες όμως έχουν υποστεί οξείδωση κατά την επεξεργασία ζύμωσης των φύλλων του φυτού. Αυτός είναι και ο λόγος που έρχονται τελευταία σε αντιοξειδωτική
ικανότητα στον πίνακά μας. Αν το Earl Grey προηγείται του μαύρου τσαγιού, είναι επειδή το περγαμόντο που περιέχει, διαθέτει κι αυτό τα δικά του αντιοξειδωτικά.
Παρατηρούμε στο φασκόμηλο, ότι το συσκευασμένο είναι πλουσιότερο σε πολυφαινόλες, ενώ το απλό, το χύμα, τις χάνει επειδή είναι εκτεθειμένο στον αέρα και στην υγρασία της ατμόσφαιρας. Παρόλα αυτά, το χύμα φασκόμηλο δε χάνει την αντιοξειδωτική του ικανότητα γιατί εκείνες οι πολυφαινόλες που δρουν σαν καλύτερα αντιοξειδωτικά παραμένουν προστατευμένες ώστε τελικά να έχουν την ίδια απόδοση με το συσκευασμένο.
Οι φρουροί της υγείας μας
Την ευεργετική δράση των αφεψημάτων την γνώριζαν από παλιά οι γιαγιάδες μας. Τα τελευταία χρόνια όμως την αποδεικνύουν και οι επιστημονικές έρευνες. Ας δούμε λοιπόν ποια νοσήματα προλαμβάνουν αλλά και θεραπεύουν τα αφεψήματα:
Οξειδωτικό στρες (υπερβολική οξείδωση στον οργανισμό και κυρίως των λιπιδίων)
Καρδιαγγειακά (θρομβώσεις, συσσώρευση αιμοπεταλίων, αθηρωμάτωση)
Νόσος του Parkinson (μειώνουν τη συγκέντρωση σιδήρου στους νευρώνες συγκεκριμένης περιοχής)
Φλεγμονές
Ασθένειες του κολλαγόνου
Καρκίνος (πνεύμονα, δέρματος, πεπτικού, μαστού, προστάτη)
Μικροβιακές λοιμώξεις (αναστέλλουν την ανάπτυξη πολλών βακτηρίων που προκαλούν διάρροια, καταπολεμούν ιούς της γρίπης και πνευμονικούς και εμποδίζουν την αγωγή ιόντων της ουρίας).
Καταρράκτης (επιβραδύνουν την εξέλιξη της θάμπωσης των φακών)
Παχυσαρκία (μειώνουν την απορρόφηση του λίπους από τον οργανισμό και συνεργάζονται με την καφεΐνη του τσαγιού στην διαδικασία κατανάλωσης ενέργειας).
Διαβήτης (αυξάνουν τη δράση της ινσουλίνης και μερικά ενισχύουν τα υπογλυκαιμικά φάρμακα).
Τερηδόνα (εμποδίζουν την προσκόλληση στα δόντια μας του Streptococcus mutans που είναι υπεύθυνος για τη
δημιουργία της)
Χρήσιμες διατροφικές συμβουλές
Τα αφεψήματα (μια κούπα) μας δίνουν κατά μέσο όρο 63 mg πολυφαινόλες ανά 200 ml. Σύμφωνα με έρευνα που έγινε, η ελάχιστη απαιτούμενη ποσότητα αντιοξειδωτικών είναι 500 mg τη μέρα.